Καλώς ήλθατε στο Real Economy. Σ' αυτό το επεισόδιο, μελετούμε πώς η Ευρώπη μπορεί να γίνει πιο προσβάσιμη σε άτομα με αναπηρίες. Μετά από 10 χρόνια διαπραγματεύσεων, η Ε.Ε. υιοθέτησε τελικά το πρώτο νομικό πλαίσιο για τις κοινές απαιτήσεις προσβασιμότητας, την αποκαλούμενη Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προσβασιμότητα.
Επισκεφτήκαμε την Βαρσοβία, τις Βρυξέλλες και το Ανόβερο για να δούμε πώς οι πόλεις εφαρμόζουν τις νέες προδιαγραφές. Ρωτήσαμε άτομα με διαφορετικές αναπηρίες για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή και στον εργασιακό τους χώρο.
Πρώτα όμως ένα εντατικό μάθημα για το τι είναι η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προσβασιμότητα.
Η προσβασιμότητα είναι προαπαιτούμενο για άλλα θεμελιώδη δικαιώματα όπως είναι η πρόσβαση στο χώρο εργασίας, στην εκπαίδευση, στις δημόσιες υπηρεσίες, στην ελεύθερη μετακίνηση και στον ελεύθερο χρόνο. Τα άτομα με αναπηρίες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλα τα προαναφερόμενα σε ισότιμη βάση.
Σήμερα, 120 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν κάποια μορφή αναπηρίας, εν μέρει λόγω του αυξανόμενου ποσοστού ηλικιωμένων στο συνολικό πληθυσμό. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. είχαν τις δικές τους νομοθεσίες για την προσβασιμότητα.
Αλλά τώρα υπάρχει η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προσβασιμότητα, μια οδηγία της Ε.Ε. που έχει ως στόχο να κάνει πιο προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες στην κοινή αγορά, απομακρύνοντας τα προβλήματα που προκύπτουν από τις διαφορετικές εθνικές νομοθεσίες.
Η οδηγία καλύπτει:
-Smartphone, tablet και υπολογιστές
-Μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων
-Τηλεοράσεις και τηλεοπτικά προγράμματα
-Τραπεζικές υπηρεσίες και ATM
-Ηλεκτρονικά Βιβλία
-Ιστοσελίδες διαδικτυακών αγορών και εφαρμογές σε κινητά
Τα Κράτη μέλη έχουν μέχρι το 2022 περιθώριο να εφαρμόσουν την οδηγία, να την ενσωματώσουν δηλαδή στην αντίστοιχη εθνική νομοθεσία.
Οργανώσεις για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες περιέγραψαν την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Πράξης για την Προσβασιμότητα ως ιστορικό βήμα.
Ωστόσο, ήταν μια μακρόχρονη διαδικασία. Οι άνθρωποι με αναπηρίες που συναντήσαμε στην Πολωνία, τη Γερμανία και το Βέλγιο τόνισαν ότι χρειάζονται να γίνουν ακόμη πολλά για να έχουν ισότιμη πρόσβαση.
ΒαρσοβίαΗ Βαρσοβία είναι η 8η μεγαλύτερη πόλη της Ευρώπης. Χτίστηκε από την αρχή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, χωρίς όμως κανένα σχέδιο προσβασιμότητας. Αυτό όμως άλλαξε τα τελευταία χρόνια. Ο Κόνραντ Ρικλέβσκι είναι προγραμματιστής και έχει πρόβλημα όρασης. Παρόλο που υπάρχουν προβλήματα στην πόλη, ο ίδιος απολαμβάνει τη μεταμόρφωση των δημόσιων συγκοινωνιών: «Υπάρχει το μετρό, το νέο τραμ, μερικά καινούργια σήματα στις στάσεις του τραμ και του μετρό. Η ασφάλεια είναι το πρώτο θετικό στοιχείο. Η επέκταση των φαναριών με ηχητικά σήματα, η δυνατότητα να κινείσαι μόνο σου όπου θέλεις, φέρνει την δική μου ποιότητα ζωής κοντύτερα στην ποιότητα ζωής των υπόλοιπων πολιτών».
Ο Κόνραντ θα ήθελε η πόλη του να δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους πεζούς. Να έχει καλύτερα πεζοδρόμια και λιγότερα αυτοκίνητα. Η Καταρτζίνα Μπιερζανόβσκα είναι διερμηνέας. Προσβασιμότητα γι' αυτήν σημαίνει να ζεις χωρίς αποκλεισμούς και να έχεις διάφορες δραστηριότητες: «Για μένα είναι πιο εύκολο να κάνω ορισμένες εργασίες, γιατί κάποια συνέδρια είναι πιο προσβάσιμα. Μπορώ να είμαι πιο ενεργή ως ακτιβίστρια, ως προπονήτρια και ως άνθρωπος, γιατί μπορώ να συναντήσω τους φίλους μου σε διαφορετικά μέρη».
Συναντούμε τον Κόνραντ στο σπίτι του. Χάρις στην τεχνολογία, μπορεί να εργαστεί, να ψωνίσει και να έχει τον έλεγχο της ζωής του: «Χάρις στο διαδικτυακό οικοσύστημα και στην online πλατφόρμα υπηρεσιών, το μεγάλο μέρος, αν όχι όλο, της καθημερινής ζωής μου μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα. Αυτό είναι μεγάλη πρόοδος».
Η προσβασιμότητα είναι ο τομέας που η πόλη επενδύει περισσότερο, δαπανώντας μεγάλα ποσά ετησίως για να παρέχει τα απαιτούμενα στους ανάπηρους που θέλουν να κινηθούν στο δημόσιο χώρο, με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή να μπουν σε ένα χώρο πολιτισμού, χωρίς εμπόδια. Παρόλο που δεν έχουν εκλείψει όλα τα προβλήματα, η Βαρσοβία κέρδισε φέτος το βραβείο Προσβασιμότητας, αναγνωρίζοντας τις προσπάθειες που κάνει η πόλη ώστε να μην υπάρχουν αποκλεισμοί. Ο Πάβελ Ραμπιέζ είναι ο αντιδήμαρχος Βαρσοβίας: «Το κερδίσαμε χάρις στην σκληρή εργασία τριών δεκαετιών. Καθετί νέο που κτίζεται στην Βαρσοβία πρέπει να πληροί τους όρους και τις προδιαγραφές. Γίνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην δημιουργούνται άλλα εμπόδια. Θέλουμε η Βαρσοβία να είναι μια πόλη για όλους. Αυτό αφορά και τα άτομα με αναπηρίες. Θέλουμε να αξιοποιούν όλες τις δυνατότητες που έχουμε».
ΒρυξέλλεςΕπιστρέφουμε στις Βρυξέλλες, στο κέντρο των αποφάσεων της Ε.Ε. Θα μιλήσουμε με την Νάντια Χαντάντ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Αναπηρίας, μιας οργάνωσης που μάχεται για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Η Νάντια είναι μηχανικός. Είναι τετραπληγική: «Η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προσβασιμότητα έχει βοηθήσει πολύ στην ψηφιακή αγορά και στις ψηφιακές υπηρεσίες. Δυστυχώς υπάρχει έλλειψη εφαρμογής των σωστών όρων για μας στα κατασκευασμένα περιβάλλοντα, όπως στα δημόσια μέσα μεταφοράς, στο δημόσιο χώρο και τα ΑΤΜ. Δεν υπάρχει μεγάλη πρόοδος, γιατί οι υποδομές δεν είναι προσβάσιμες. Δεν μπορώ να πάρω το μετρό μόνη μου. Πρέπει να έχω δύο άτομα στις Βρυξέλλες και να βάζουν μια ράμπα μπροστά μου, έτσι ώστε να μπορώ να έχω πρόσβαση στο μετρό. Ταξιδεύουν μαζί μου μέχρι τον σταθμό αποβίβασης και μετά τοποθετούν και πάλι τη ράμπα για να μπορέσω να βγω».
ΑνόβεροΕπόμενη στάση το Ανόβερο. Θα συναντήσουμε την πρώτη και μοναδική γυναίκα με αναπηρία που εξελέγη στο ευρωκοινοβούλιο, την Κατρίν Λαγκενζίπεν: «Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου ευκαιρίες απασχόλησης για άτομα με αναπηρίες. Συχνά οι εταιρίες προτιμούν να πληρώνουν την αποζημίωση, να πληρώνουν το πρόστιμο, από το να εκπαιδεύουν ή να προσλάβουν κάποιον με αναπηρία. Το βρίσκω πολύ ντροπιαστικό για μια πλούσια, βιομηχανική χώρα όπως είναι η Γερμανία να λέει: έχουμε έλλειψη εξειδικευμένων εργατών, υπάρχουν προκλήσεις σε διάφορα ζητήματα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κατάσταση της αγοράς εργασίας για ανθρώπους με αναπηρίες».
Οι άνθρωποι αυτοί παλεύουν για να έχουν προσβασιμότητα σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Δεν είναι κάτι εύκολο. Όλοι συμφωνούν όμως ότι οι προκαταλήψεις, οι διακρίσεις και η έλλειψη ορατότητας είναι τα βασικά εμπόδια για να υπάρξει ισότητα.