Φέτος τον Ιούνιο, περίπου 365 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν δικαίωμα ψήφου στις ευρωεκλογές, συμπεριλαμβανομένων πολλών νέων ψηφοφόρων για τους οποίους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν ζωτικής σημασίας πηγή ενημέρωσης.
Τέσσερις χώρες - το Βέλγιο, η Γερμανία, η Μάλτα και η Αυστρία - θα επιτρέψουν σε ψηφοφόρους ηλικίας 16 ετών, στην Ελλάδα το ελάχιστο όριο ηλικίας για τους ψηφοφόρους είναι τα 17 έτη.
Πριν από πέντε χρόνια, στις προηγούμενες ευρωεκλογές, το ρυθμιστικό πλαίσιο για τις διαδικτυακές πλατφόρμες ήταν εντελώς διαφορετικό: υπήρχαν λιγότεροι κανόνες για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη δεν υπήρχε ακόμη.
1. Τίκτκοκ
Οι πλατφόρμες έπαιξαν ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία του 2019, αλλά το TikTok αλλάζει πραγματικά το παιχνίδι.
Ενώ το Facebook (NASDAQ:META) και το Twitter (τώρα X) ήταν ήδη μεγάλα πριν από πέντε χρόνια - η κινεζική πλατφόρμα βίντεο TikTok έχει κερδίσει γρήγορα δημοτικότητα και τώρα διαθέτει περισσότερους από 150 εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες σε όλη την Ευρώπη.
Η Meta (facebook και instagram) εξακολουθεί να υπερβαίνει αυτόν τον αριθμό, με περίπου 408 εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες στην Ευρώπη.
Μια έκθεση της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανέφερε ότι η προσέλευση στις εκλογές το 2019 έφτασε το 50,6% σε μεγάλο βαθμό λόγω της συμμετοχής των νέων, η οποία πυροδοτήθηκε από μια εκστρατεία στο κοινοβούλιο και τη χρήση πλατφορμών όπως το Snapchat.
Το TikTok, με τον μεγάλο αριθμό χρηστών σε νεαρή ηλικία, θα μπορούσε να διαδραματίσει παρόμοιο κεντρικό ρόλο αυτή τη φορά, παρά την εμπλοκή της πλατφόρμας στη ρυθμιστική αναταραχή τους τελευταίους μήνες.
Το πόση αξία δίδεται από το πολιτικό σύστημα πλέον στο TikTok έγινε εμφανές το 2023 κατά τη διάρκεια των δύο προεκλογικών περιόδων για τις βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα.
Συνιστάται επίσης «έντονα» οι ευρωβουλευτές και οι βοηθοί τους να αφαιρέσουν το TikTok από τις προσωπικές τους συσκευές.
Ορισμένες από τις πολιτικές ομάδες, όπως η σοσιαλδημοκρατική ομάδα S&D και η Αριστερά (GUE/NGL) χρησιμοποιούν την εφαρμογή για τις εκστρατείες τους.
Ωστόσο, επειδή εκφράστηκαν φόβοι για την ασφάλειας και την προστασία των δεδομένων, τις τελευταίες ημέρες, η χρήση του ξαναμπήκε στο μικροσκόπιο. Η Επιτροπή ξεκίνησε δύο έρευνες συμμόρφωσης σχετικά με την προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τις πλατφόρμες τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο.
2. Νόμος ΑΙ
Η Ευρώπη ήταν η πρώτη ήπειρος που προώθησε νόμο για την τεχνητή νοημοσύνη.
Στο πλαίσιο αυτό, προσπαθεί να επιβάλει αυστηρούς κανόνες σε συστήματα μηχανικής μάθησης και προσθέτει απαιτήσεις διαφάνειας για εργαλεία Generative AI (GenAI) όπως το ChatGPT. Ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη είναι πιθανό να τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο, ωστόσο, πολύ αργά για να επηρεάσει τις εκλογές της ΕΕ.
Ωστόσο, η ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους των εργαλείων έχει αυξηθεί. Οι ψηφοφόροι στην ΕΕ ανησυχούν όλο και περισσότερο για τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στις δημοκρατικές διαδικασίες, όπως η ικανότητα αύξησης της διάδοσης ψευδών πληροφοριών και deep fakes, καθιστώντας δύσκολη τη διάκριση του πραγματικού από το απατηλό, δείχνουν έρευνες.
Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των κινδύνων, πλατφόρμες όπως η Microsoft, η Google και η Meta έχουν ήδη δεσμευτεί να αποτρέψουν την παρέμβαση στις εκλογές των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.
«Καθώς η κοινωνία αγκαλιάζει τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης, έχουμε την ευθύνη να βοηθήσουμε να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα εργαλεία δεν θα γίνουν όπλα στις εκλογές», δήλωσε ο αντιπρόεδρος και πρόεδρος της Microsoft Μπραντ Σμιθ κατά την υπογραφή του.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για το GenAI, οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει, για παράδειγμα, να χρησιμοποιούν υδατογραφήματα για να διασφαλίζουν στους χρήστες ότι οι πληροφορίες που σχετίζονται με τις εκλογικές διαδικασίες είναι επίσημες. Η Meta είπε ότι περιλαμβάνει ήδη ορατά και αόρατα υδατογραφήματα για εικόνες που δημιουργήθηκαν με την πλατφόρμα GenAI.
3. Νόμος Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA)
Σύμφωνα με τον νόμο περί ψηφιακών υπηρεσιών (DSA), που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2020, οι διαδικτυακές πλατφόρμες με περισσότερους από 45 εκατομμύρια μηνιαίους μέσους χρήστες - συμπεριλαμβανομένων των Facebook και TikTok - υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα κατά της παραπληροφόρησης και της χειραγώγησης των εκλογών. Οι κανόνες άρχισαν να ισχύουν για αυτές τις μεγάλες εταιρείες Big Tech από τον Αύγουστο του περασμένου έτους.
Οι εταιρείες πρέπει επίσης να διαθέτουν εργαλεία εποπτείας περιεχομένου, τα οποία περιλαμβάνουν την επιλογή αμφισβήτησης αποφάσεων όταν αφαιρείται ή περιορίζεται το περιεχόμενο των χρηστών, καθώς και την αύξηση της διαφάνειας για τους χρήστες σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις και τον τρόπο με τον οποίο οι αλγόριθμοι προτείνουν περιεχόμενο.
Η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργκρέτε Βεστάγκερ δήλωσε ότι πολλές εκλογικές συζητήσεις θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακά και ο DSA παρέχει εργαλεία για συνεργασία με διαδικτυακές πλατφόρμες. «Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τους αναδυόμενους διαδικτυακούς κινδύνους για τις εκλογικές διαδικασίες, όπως οι βαθιές απομιμήσεις. Έτσι μπορούμε να επιτρέψουμε στους ανθρώπους, με ασφαλή τρόπο, να συμμετάσχουν, να συζητήσουν και να αποφασίσουν χωρίς παράνομη παρέμβαση», είπε.
Για να επιτραπεί στις εταιρείες να ελέγχουν τους κανόνες, η Επιτροπή διοργάνωσε πρόσφατα (24 Απριλίου) ένα τεστ προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις εκλογές DSA.
Οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί Mozilla και CheckFirst δήλωσαν σε έρευνα που δημοσιεύθηκε αυτόν τον μήνα (16 Απριλίου), ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες δεν παρέχουν επαρκή εικόνα για την επιρροή επί πληρωμή και τις εμπορικές διαφημίσεις πριν από τις ευρωεκλογές τον Ιούνιο. Οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών αμφισβητούν επίσης την έλλειψη συντονιστών περιεχομένου για ορισμένες από τις γλώσσες της ΕΕ, όπως τα μαλτέζικα, τα ολλανδικά και τα εσθονικά, και, ως εκ τούτου, την ικανότητα των πλατφορμών να σταματήσουν πραγματικά την παραπληροφόρηση που δημοσιεύεται σε αυτές τις χώρες. Επιπλέον, δεν υπάρχουν πληροφορίες στο DSA σχετικά με τον τρόπο εποπτείας των μη επίσημων γλωσσών της ΕΕ και τον τρόπο με τον οποίο ελέγχεται το περιεχόμενο, ας πούμε, στα ρωσικά ή στα αραβικά στην ΕΕ.
4. Πολιτική διαφήμιση
Μια άλλη κανονιστική αλλαγή μπορεί να βρεθεί σε αυστηρότερους κανόνες που επηρεάζουν την πολιτική διαφήμιση. Τον περασμένο Φεβρουάριο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε κανόνες για τέτοιες διαφημίσεις, με στόχο τον περιορισμό της ξένης παρέμβασης, ιδίως στο διαδίκτυο. Στο πλαίσιο αυτό, οι χορηγοί από τρίτες χώρες δεν θα μπορούν να πληρώσουν για την πολιτική διαφήμιση στην ΕΕ εντός των τριών μηνών πριν από εκλογές ή δημοψήφισμα.
Οι πολιτικές διαφημίσεις που βασίζονται σε κατάρτιση προφίλ και στη χρήση δεδομένων ανηλίκων θα απαγορεύονται επίσης. Επιπλέον, κάθε πολιτική διαφήμιση θα πρέπει να επισημαίνεται σαφώς ως τέτοια και να περιλαμβάνει πληροφορίες όπως ποιος πλήρωσε για αυτήν και πόσο κοστίζει.
Τα σχέδια προτάθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021 για την αύξηση της διαφάνειας της πολιτικής διαφήμισης, στο πλαίσιο μέτρων που αποσκοπούν στην προστασία της ακεραιότητας των εκλογών. Ωστόσο, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της Access Now, ανησυχούν ότι οι κανόνες ήρθαν πολύ αργά για να προστατεύσουν την επικείμενη ψηφοφορία στην ΕΕ. Επιπλέον, πληροφορίες όπως ποιος πληρώνει για τη διαφήμιση παρέχονται μόνο με αυτοδήλωση από πολιτικές ομάδες.
Από την πλευρά τους, οι εταιρείες κοινωνικών μέσων TikTok και Meta ανακοίνωσαν τα μέτρα τους για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης αυτόν τον μήνα. Για παράδειγμα, η Meta είπε ότι θα διασφαλίσει ότι οι διαφημιζόμενοι που προβάλλουν διαφημίσεις που σχετίζονται με εκλογές μαζί της θα πρέπει να αποκαλύψουν εάν χρησιμοποιούν AI ή ψεύτικες εικόνες.